LỜI NÓI ĐẦU

    Với những tiến bộ thu được trong lĩnh vực Y Dược học, tình hình sản xuất thuốc và lưu hành dược phẩm trên thế giới không ngừng biến đổi. Chỉ trong vài thập kỷ qua, nhiều loại thuốc mới với hiệu quả được xem là thần kỳ đã xuất hiện, góp phần đẩy lùi bệnh tật và nâng cao chất lượng cuộc sống - việc mà hàng chục thế kỷ qua con người không thể làm được.

    Các thuốc kháng sinh, các thuốc Corticoide, các thuốc an thần, các thuốc giảm đau loại mới, các thuốc bào chế từ công ngệ sinh học và phương pháp tái tổ hợp ADN... là các thuốc rất quý, có tác dụng điều trị trong phòng và chữa bệnh không thể phủ nhận được. Nhưng bên cạnh tính công hiệu, số lượng dược phẩm phong phú, dồi dào và đa dạng này cũng tạo ra các vấn đề gây không ít khó khăn cho các nhà điều trị, những người hoạt động trong giới Dược, và đặc biệt, cho chính người sử dụng thuốc. Một vấn đề nổi bật và nghiêm trọng là các tai biến, các phản ứng có hại của thuốc ( viết tắt là ADR - Adverse Drug Reactions ) do thuốc gây ra. Vấn đề này, do nạn sử dụng thuốc bừa bãi, lắm lúc vượt quá xa tầm khống chế. Một yêu cầu thường xuyên và hiện nay là bức thiết đòi hỏi người sử dụng thuốc phải có ý thức và thận trọng. Để sử dụng thuốc có ý thức và thận trọng, ngay cả người sử dụng thuốc trực tiếp, ức người bệnh, cũng cần có một kiến thức cơ bản về thuốc. Nếu không có những hiểu biết nhất định thì việc sử dụng thuốc khó phát huy được tối đa mặt tích cực là điều trị, phòng bệnh và chẩn đoán, mà lại dễ lộ ra mặt tiêu cực là gây tai biến.

    Những lời viết này sẽ giải đáp phần nào các thắc mắc, cung cấp 1 số hiểu biết về thuốc cho các bạn, và trong tương lai có những thông tin tiến bộ mới trong lĩnh vực Dược học. Góp phần vào việc sử dụng thuốc ngày càng có hiệu quả và an toàn hợp lý hơn. 

  1.  THUỐC LÀ GÌ ? 

    Nếu được định nghĩa đầy đủ, thuốc được định nghĩa như sau : " Thuốc là sản phẩm, có nguồn gốc từ động, thực vật, khoáng chất, sinh học; được bào chế, kiểm tra, phân phối theo quy chế chặt chẽ để cho người nhằm mục đích phòng bệnh, chữa bệnh, chẩn đoán, phục hồi, điều chỉnh, thay đổi chức năng sinh lý, làm giảm cảm giác một bộ phận hay toán thân, làm thay đổi hình dáng của cơ thể ".

    Với định nghĩa như thế, thuốc bao hàm : Thuốc ngừa thai ( thay đổi chức năng sinh lý ), Thuốc gây tê ( làm giảm cảm giác một bộ phận ), Thuốc gây mê ( làm goảm cảm giác toàn thân ), Thuốc dùng trong giải phẩu thẩm mỹ ( làm thayđổi hình dáng cơ yhể ). Thông thường,để dễ nhớ chỉ cần biết : " Thuốc là sản phẩm đặc biệt dùng trong phòng chữa bệnh ".

    Gọi là sản phẩm đặc biệt vì thuốc không thuộc loại thông thường, không thể muốn dùng sao cũng được.

    Bên cạnh việc cho tác dụng tốt, thuốc còn có thể gây các tác dụng khó chịu, đôi khi độc hại, khi dùng không đúng cách hoặc quá liều. Có nhiều thứ thuốc càng công hiệu thì khả năng gây độc càng nhiều. Cần lưu ý rằng : " Thuốc chỉ vô hại hoặc cái hại được hạn chế ở mức tối thiểu khi được sử dụng đúng cách và không quá liều ". 

    2. CẦN TUÂN THỦ NHỮNG NGUYÊN TẮC GÌ ĐỂ SỬ DỤNG THUỐC AN TOÀN VÀ HỢP LÝ ? 

    Người dùng thuốc nên tuân thủ các nguyên tắc sau :

    - Chỉ dùng thuốc khi thật cần thiết, tốt nhất là với sự hướng dẫn của thầy thuốc. Bởi vì đối với hầu hết các thuốc, uống thuốc sẽ có nguy cơ bị tai biến hơn là không uống thuốc, và nếu tiêm thì nguy cơ tăng gấp bội.

    - Nếu thuốc được thầy thuốc ghi toa thì phải tuyệt đối theo đúng sự chỉ dẫn về liều lượng, thời gian dùng thuốc và sự phối hợp thuốc ghi trong toa. Không nên tự ý tăng liều ( có thể bị ngộ độc ) hoặc giảm liều ( làm thuốc mất tác dụng ), không được kéo dài thời gian dùng thuốc hoặc bỏ thuốc giữa chừng.

    - Đối với phụ nữ có thai hoặc cho con bú, trẻ sơ sinh, người cao tuổi, nên có sự chỉ định và hướng dẫn của thầy thuốc khi dùng thuốc.

    - Nếu không có sự chỉ định của thầy thuốc, không bao giờ dùng một thứ thuốc nào dài ngày, từ tháng này sang tháng kia.

    - Nếu tự ý dùng một số thuốc thông thường, cũng cần biết chắc chắn cách dùng liều lượng và những lưu ý về thuốc bằng cách đọc kỹ bảng hướng dẫn sử dụng thuốc. Nếu có điều gì nghi ngờ, nên tìm hỏi lời khuyên của Dược sĩ, Bác sĩ.

    - Một số thuốc có độc tính cao được xếp vào Bảng Độc A và B, chỉ được " Bán theo toa Bác sĩ ". Trong thời gian dùng thuốc cần có sự theo dõi của Bác sĩ . Tuyệt đối không tự ý mua về dùng.

    - Khi đang dùng thuốc, nếu cảm thấy khó chịu, khó thở, ngứa, nổi mề đay, phải lập tức ngưng ngay thuốc đó và đến hỏi ý kiến của thầy thuốc. Cũng cần thông tin đầy đủ cho Dược sĩ, Bác sĩ về tình trạng cơ thể : Có thai, dị ứng với loại thuốc nào ....

    - Chỉ sử dụng thuốc được bán ở Hiệu thuốc, Nhà thuốc, Bệnh viện , Cơ sở y tế... Không nên dùng thuốc không rõ nguồn gốc, xuất xứ bán dạo ở chợ, Bến xe, lề đường,...

(còn nữa )